ویکی حشره

خرمگس - هر آنچه باید بدانید

خرمگس‌ها گروهی از حشرات دوبالان هستند که به دلیل نیش دردناک و نقش مهم خود در اکوسیستم شناخته می‌شوند. این حشرات در محیط‌های مختلف از مراتع گرفته تا مناطق شهری پیدا می‌شوند و معمولا به دلیل تغذیه از خون پستانداران و انسان موردتوجه قرار می‌گیرند. اما فراتر از جنبه‌های آزاردهنده، خرمگس به‌عنوان ناقل بیماری‌های مختلف نیز مطرح است.

خرمگس‌ها به چه گروهی از حشرات تعلق دارند؟

خرمگس‌ها از راستهDiptera  (دوبالان) و خانواده "Tabanidae" هستند. آن‌ها از حشرات خون‌خوار به‌شمار می‌روند که نرها عمدتا از شهد گل‌ها تغذیه می‌کنند؛ درحالی‌که ماده‌ها برای تخم‌گذاری به تغذیه از خون نیاز دارند. خرمگس به دلیل بال‌های قوی و پرواز سریع، می‌تواند در مسافت‌های طولانی حرکت کند.

مشخصات ظاهری خرمگس

خرمگس‌ها دارای بدنی نسبتا بزرگ و قوی هستند که آن‌ها را از سایر مگس‌ها متمایز می‌کند. این حشرات دارای چشم‌های مرکب بزرگ، بال‌های شفاف و آرواره‌های نیرومندی هستند که به آن‌ها امکان نفوذ در پوست میزبان را می‌دهد. در جدول زیر مشخصات ظاهری خرمگس‌ها را به‌صورت کامل بررسی کرده‌ایم.

رفتار خرمگس

خرمگس‌ها رفتارهای منحصر‌به‌فردی دارند که آن‌ها را به یکی از حشرات برجسته در اکوسیستم تبدیل کرده است. این حشرات متناسب با نوع گونه و شرایط محیطی، رفتارهای متفاوتی از خود نشان می‌دهند. به‌طورکلی رفتار این حشرات رو می‌توان به‌صورت زیر بررسی کرد:

• فعالیت روزانه: بیشتر خرمگس‌ها در طول روز و در ساعات گرم فعال هستند
• شکارچیان قوی: ماده‌های این گونه برای تامین مواد مغذی موردنیاز تخم‌گذاری به خون حیوانات و انسان‌ها وابسته‌ هستند
• پرواز سریع: بال‌های قوی خرمگس‌ها به آن‌ها امکان تعقیب و گریز سریع را می‌دهد
• حساسیت به نور و گرما: خرمگس‌ها به محیط‌های گرم و نور مستقیم خورشید جذب می‌شوند
• تکثیر در محیط‌های مرطوب: مناطق نزدیک به آب، محل مناسبی برای تخم‌گذاری این حشرات به‌شمار می‌روند

رفتار تغذیه‌ای خرمگس

نحوه تغذیه خرمگس‌ها به‌ویژه در گونه‌های ماده به‌صورت خون‌خواری است و مشکلات متعددی برای انسان و دام ایجاد می‌کند. این حشرات با استفاده از آرواره‌های قدرتمند و برنده خود، پوست میزبان را می‌شکافد و از خون تغذیه می‌کنند. مکانیسم جذب آن‌ها به سمت طعمه بر اساس حرارت بدن، دی‌اکسید کربن بازدم و حرکت است. نیش آن‌ها ضمن دردناک بودن، می‌تواند واکنش‌های آلرژیک و در برخی موارد انتقال بیماری‌های خطرناک را نیز در پی داشته باشد.

رفتار تغذیه‌ای خرمگس شامل موارد زیر است:

• خرمگس‌های ماده: از خون پستانداران، پرندگان و انسان تغذیه می‌کنند
• خرمگس‌های نر: بیشتر از شهد گل‌ها و شیره گیاهان استفاده می‌کنند
• روش نیش زدن: خرمگس‌های ماده با آرواره‌های برنده خود پوست را می‌شکافد و خون میزبان را می‌مکد
• جذب به حرکت: آن‌ها به تحرک و گرمای بدن موجودات زنده حساس هستند
• انتقال بیماری: برخی از خرمگس‌ها ناقل بیماری‌های دامی و انسانی به‌شمار می‌روند

چرخه زندگی خرمگس

مانند بیشتر دوبالان خرمگس‌ها دارای یک چرخه زندگی چهار مرحله‌ای هستند. این چرخه متناسب با شرایط محیطی، گونه خرمگس و دما چندین هفته تا چند ماه طول می‌کشد. در این مدت خرمگس‌ها مراحل مختلفی را طی می‌کنند که هرکدام بر محیط اطراف خود تاثیر خاصی دارند.

چرخه زندگی خرمگس‌ها عبارت‌اند از:

1. تخم: خرمگس ماده تخم‌های خود را روی گیاهان، گل‌ولای مرطوب یا نزدیک منابع آبی قرار می‌دهد
2. لارو: پس از خروج از تخم، لاروها در خاک یا آب زندگی کرده و از مواد آلی تغذیه می‌کنند
3. شفیره: در این مرحله لاروها وارد مرحله تغییر شکل شده و به حشره بالغ تبدیل می‌شوند
4. ‌خرمگس بالغ: حشره بالغ از شفیره خارج می‌شود و متناسب با جنسیت از خون یا شهد گل‌ها تغذیه می‌کند

نشانه‌های وجود ‌خرمگس در محیط

وجود خرمگس‌ها در یک محیط مشکلات متعددی به وجود می‌آورد. این حشرات با ویژگی‌های خاص خود، معمولا در مناطق گرم و مرطوب بیشتر دیده می‌شوند و نشانه‌های حضور آن‌ها شامل علائم مختلفی است. از تاثیرات مستقیم نیش آن‌ها گرفته تا آثار غیر مستقیمی مانند ایجاد مزاحمت صوتی، می‌توان حضور آن‌ها را تشخیص داد.

برخی از نشانه‌های رایج وجود خرمگس در محیط عبارت‌اند از:

• افزایش تعداد نیش‌های دردناک روی پوست انسان و دام
• مشاهده تعداد زیادی ‌خرمگس در اطراف منابع آبی و مراتع
• وجود لاروهای ‌خرمگس در گل‌ولای یا خاک مرطوب
• صدای وزوز مداوم به‌ویژه در فصول گرم سال
• خونریزی‌های کوچک و لکه‌های متورم روی پوست دام‌ها و حیوانات

عوارض خرمگس‌

حضور خرمگس‌ها در یک منطقه نشانه خوبی نیست. به‌ویژه برای دامداری‌ها و مناطق روستایی که در معرض حملات این حشرات هستند، شناخت عوارض حضور خرمگس‌ها مهم‌ترین گام برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی است. به‌طورکلی عدم توجه به حضور خرمگس‌ها پیامدهای مختلفی را به همراه دارد.

این پیامدها شامل موارد زیر می‌شوند:

• انتقال بیماری‌ها: خرمگس‌ها ناقل بیماری‌هایی مانند تب شالیزار و تریپانوزوما هستند
• کاهش بهره‌وری دام‌ها: نیش‌های دردناک خرمگس باعث کاهش تغذیه و استرس در دام‌ها می‌شود
• عفونت‌های پوستی: نیش مکرر خرمگس‌ها به عفونت‌های ثانویه منجر می‌شود
• آزار و مزاحمت: وزوز و نیش‌های دردناک خرمگس‌ها برای انسان‌ها و حیوانات بسیار آزاردهنده است
• کاهش ارزش دام‌ها: دام‌هایی که مورد هجوم خرمگس قرار می‌گیرند، دچار زخم‌های پوستی می‌شوند و ارزش اقتصادی آن‌ها کاهش می‌یابد