ویکی حشره

پشه - هر آنچه باید بدانید

پشه‌ها، این مهاجمان کوچک و سمج، در نگاه اول بی‌خطر به نظر می‌رسند؛ اما دنیای آن‌ها پیچیده‌تر از چیزی است که تصور می‌کنید. این حشرات که شب‌ها بی‌وقفه در گوش ما وزوز می‌کنند، نه‌تنها مزاحم خواب شبانه‌ هستند، بلکه برخی از آن‌ها ناقلان بیماری‌های خطرناکی مانند مالاریا و تب دنگی نیز به‌شمار می‌روند. از مناطق استوایی گرفته تا شهرهای پرجمعیت، پشه راه خود را به هر نقطه‌ای از جهان باز کرده است.

پشه‌ها به چه گروهی از حشرات تعلق دارند؟

پشه‌ها جزو راسته دوبالان (Diptera) و خانواده "Culicidae" به‌شمار می‌روند. این گروه از حشرات دارای دو بال اصلی و اندامی باریک و کشیده هستند که به آن‌ها امکان پرواز سریع و مانورهای دقیق را می‌دهد. پشه‌ها از نظر تکامل از موفق‌ترین گروه‌های حشرات هستند و گونه‌های متعددی از آن‌ها در سراسر جهان شناسایی شده است.

مشخصات ظاهری پشه

پشه‌ها ساختار بدنی خاصی دارند که به آن‌ها امکان تطبیق‌پذیری بالا و بقای طولانی را می‌دهد. برای این که شناخت کامل‌تری از مشخصات ظاهری این حشرات مزاحم داشته باشید، در جدول زیر برخی از ویژگی‌های اصلی پشه‌ها را آورده‌ایم.

رفتار ‌پشه

رفتار پشه‌ها به گونه‌ای تکامل یافته است که امکان زنده ماندن و تولید مثل در شرایط مختلف را فراهم می‌کند. بیشتر پشه‌ها در زمان غروب و شب فعال می‌شوند. این حشرات از فاصله‌های دور گرمای بدن و بازدم انسان و حیوانات را تشخیص می‌دهند. بال‌های سبک آن‌ها نیز اجازه حرکت نامنظم و سریع را فراهم می‌کند. پشه‌ها تخم‌های خود را در آب راکد یا محیط‌های مرطوب قرار می‌دهند. بسیاری از آن‌ها تغذیه‌های متنوعی دارند.پشه‌های نر از شهد گل‌ها تغذیه می‌کنند؛ درحالی‌که برخی گونه‌های ماده خون‌خوار هستند.

رفتار تغذیه‌ای پشه

پشه‌ها دارای الگوهای تغذیه‌ای متنوعی هستند که متناسب با جنسیت و گونه تفاوت‌های قابل ‌توجهی دارند. پشه‌های نر برخلاف تصور رایج خون‌خوار نیستند و از شهد گل‌ها و مایعات گیاهی تغذیه می‌کنند که این رفتار آن‌ها در گرده‌افشانی گیاهان نقش مهمی دارد.

در مقابل، پشه‌های ماده برای تامین انرژی مورد نیاز برای تولید تخم، به خون انسان یا حیوانات وابسته‌ هستند. فرایند مکیدن خون در پشه ماده بسیار پیشرفته است؛ آن‌ها با استفاده از خرطوم باریک خود، پوست را سوراخ کرده و هم‌زمان بزاقی حاوی مواد ضد انعقاد را به داخل زخم تزریق می‌کنند تا جریان خون را روان‌تر کنند.

علاوه بر خون، برخی پشه‌ها از ترشحات میوه‌ها و گیاهان نیز تغذیه کرده و انرژی خود را از منابع مختلف دریافت می‌کنند. نکته جالب‌توجه این است که برخی گونه‌های پشه حساسیت بالایی به بوهای بدن میزبان دارند و از طریق دی‌اکسیدکربن بازدم، تعریق و ترکیبات شیمیایی پوست، طعمه خود را شناسایی می‌کنند و جذب آن می‌شوند. این ویژگی‌های تغذیه‌ای ضمن ایفای نقش کلیدی در بقای پشه‌ها، برای یافتن منابع غذایی مناسب در محیط‌های مختلف تاثیرگذار هستند.

چرخه زندگی پشه

پشه‌ها یک چرخه زندگی چهارمرحله‌ای دارند که در محیط‌های گرم و مرطوب به‌خوبی تکامل می‌یابد. این حشرات برای رشد و تولید مثل، به آب نیاز دارند و مراحل ابتدایی زندگی خود را در محیط‌های آبی سپری می‌کنند. چرخه زندگی پشه شامل مراحل زیر است:

• تخم: پشه‌های ماده تخم‌های خود را روی سطح آب راکد یا در محیط‌های مرطوب می‌گذارند. این تخم‌ها معمولا در عرض ۲۴ تا ۴۸ ساعت به لارو تبدیل می‌شوند
• لارو: لاروها که به "کرم‌های آبی" معروف هستند، در آب زندگی کرده و از مواد آلی و میکروارگانیسم‌ها تغذیه می‌کنند. این مرحله بین ۴ تا ۱۴ روز طول می‌کشد
• شفیره: در این مرحله لاروها وارد یک دوره دگردیسی شده و درون پوسته‌ای سخت تغییر شکل می‌دهند. شفیره‌ها تحرک محدودی دارند؛ اما در سطح آب شناور می‌مانند. این مرحله بین ۲ تا ۴ روز به طول می‌انجامد
• پشه بالغ: پس از خروج از پوسته شفیرگی، پشه بالغ بال‌های خود را خشک کرده و برای پرواز آماده می‌شود. در این مرحله پشه‌های ماده به دنبال خون‌خواری می‌روند و پشه‌های نر از شهد گیاهان تغذیه می‌کنند

نشانه‌های وجود پشه در محیط

وجود پشه در یک محیط به‌راحتی قابل تشخیص است. شنیدن صدای وزوز مداوم به‌ویژه در شب، افزایش گزش‌های خارش‌دار روی پوست، مشاهده پشه‌های کوچک در نزدیکی منابع آبی راکد، وجود لاروهای ریز در آب‌های کم‌عمق مانند بشکه‌ها و گلدان‌های پرآب و رد خون یا آثار گزش روی حیوانات خانگی از جمله این نشانه‌های رایج هستند.

عوارض پشه

پشه‌ها علاوه بر ایجاد مزاحمت، مشکلات بهداشتی فراوانی را نیز به همراه دارند. برخی گونه‌های پشه ناقل بیماری‌هایی مانند مالاریا، تب زرد و تب دنگی هستند. همچنین بزاق پشه‌ها باعث واکنش‌های پوستی و خارش شدید می‌شود. علاوه بر این صدای وزوز و گزش‌های مداوم اختلال در خواب شبانه را به همراه دارد.